Team
Concept: Surajit Das & Vraja Sundari based on Natya Shastra | ‘Yoga of the 9 Emotions’ by Peter Marchand.
Componist: Surajit Das – Choreografie: Vraja Sundari Keilman – Bharata Natyam: Vinita Simonse
Dansers: Rasarani Keilman, Vraja Sundari Keilman, Vinita Simonse
Musici: Surajit Das, Sohrab Aziz, Krishna Das Bosch
Projectie: Levina Tameris
Film Hasya: Vraja Sundari & Rasarani Keilman, Krishna Das Bosch, Herbert van Toor
Tracks: ‘In Church (Cyann & Ben Version) by M83, ‘Swing It Sister’, The Mills Brothers, ‘While My Guitar Gently Weeps’ (remaster); George Harrison
Kostuums: Vraja Sundari Keilman, Ada Spaans
Grafisch Ontwerp: KD Bosch, VS Keilman gebaseerd op werk van Carolina Larrea en Wilma Hoogendoorn
Met dank aan: RIG Investments, Balletschool Marut Jorquera, Festival de Muzen
Navarasa Part I
Mantra (Obeisances)
Navarasa Gauri opens with a mantra or homage as is the custom in all Indian dance as well as in most Samadhi performances. In Mantra the artists express their gratefulness for the space, the music, the ‘earth’ (floor), the dance, the ‘guru’ (teacher/parents) and the opportunity to perform the piece. The homage is always an offering to the Lord of Eternal Love Krishna. The mantra may be seen as an introduction of the dancers and musicians.
Bhayanaka (Fear)
The first Rasa (emotion) that follows the mantra is the emotion Bhayanaka or ‘Fear’. After the indian dancer Vinita Simonse has left the stage, the other dancers notice for the fist time the material nature that surrounds them; they become conscious of things like the temperature, the hard floor and the outer sounds. Soon the discomfort follows the dancers who are suddenly dealing with their vulnerability in the changing and temporary character of the material world. This discomfort and misunderstanding starts to infect the dancers with fear.
Vibhatsa (Disgust, Abomination)
‘No Rasa is more demonic and useless than Disgust.’*
At the end of Bhayanaka we see that the dancers become ‘trapped’ in the llusion of fear, out of which a new emotion Abomination starts to flow. This is exhibited in this scene by the transmutation of the dancers into ‘lower forms of existence’; the women are now looking more like insect-like creatures who are clamping onto the earth and are trying to ’stick their heads in the sand’ where possible. In Disgust we see elements like self pity, quarrel, jealousy, egotism, conceitedness, depression, stagnation, contemptuousness, haughtiness and physical discomfort.
At the end of Vibhatsa stagnation, uneasiness of the senses and self pity is staged. These feelings are slowly provoking a resistance in the dancers; the emotion ‘Raudra’ or ‘Anger is commencing.
Raudra (Anger)
In Raudra we see three totally different stages of Anger. The first that is depicted is ‘resistance’; being completely fed up with it and defending oneself. The second phase is of Anger is ‘threatening’. Within threatening there is made space for action and this may also be called ‘the attack’. The dancer is now accepting a threatening and intimidating role, to in this way impose fear onto her (mental) opponent. The first two phases of anger can also be seen as something constructive, because it can break down the depression and stagnation of Vibhatsa.
The third phase of anger on the other hand is the destructive and self-destructive aspect of it, namely anger that has been housing for too long within ones physical body and is starting to corrode ones own immunity system.
Karuna (Sadness/Compassion)
‘True Compassion aims at bringing enlightenment.’*
When the raging dancer comes to a calming we see her companion silently appearing on the stage slowly starting to braid the hair of the exhausted dancer, removing it from her eyes. This event symbolizes the removal of dark clouds that are blocking ones sight and for comforting a loved one.
It becomes clear that the displayed uncontrollable anger is nothing else then undigested sadness to which can be given in to for the first time. This makes place for the emotion ‘Karuna’ or Sadness and Compassion to enter. Because of their sadness the dancers finally give acceptance to the material world and her nature and place is made for humility. For the first time the dancers are experiencing how although they are admittedly subjected to nature, at the same time they are part of it. This realization slowly awakens a feeling of consolation and compassion just like a night coming to an end giving way to a new day.
Navarasa Part II
Veerya (Courage)
‘The greatest courage is to let go of pride and admit to our mistakes.’*
Adbhuta (Wonderment)
In Adbhuta we go back to the basics and the purity and beauty thereof. We see the Indian dancer expressing wonderment for the Divine accompanied by melodious Indian singing. This scene appeals to the wonderment of the audience showing how something simple and honest can be so touching and beautiful. Especially the humility of the dancer plays an important part. The dancers are now seeing the wonders of nature and life invoking amazement for all that is and all we don’t understand. In this way it can be seen as a positive way of dealing with incomprehension and mystery.
The film projection by Levina Tameris displaying nature’s beauty strengthens the mystery of Adbhuta.
Hasya (Joy/Humor)
‘Feeling happy is the best medicine that laboratories may yet invent.’*
In Hasya Rasa the mysterious atmosphere of Adbhuta is been broken by a humorous slapstick movie followed by a joyous act of the sisters in a kitschy show-bizz atmosphere. Pleasure and enjoyment of life in times when things aren’t too serious are being expressed. Eventually Surajit takes over and starts to play energetic and joyous music strengthening the blissful feeling of Hasya and announcing the entrance of the emotion Love, the finale.
Shringara (Love)
The beginnning of Shringara is a celebration of it’s presence and it’s power to make things eternal. We see another reference to the Vedas which speak of the eternal, ever-loving soul who resides in the temporary material body. The mood of joyful love takes on another form, the tragical side of love. The more one loves something or someone, the more difficult separation from it becomes. It points towards death and parting from loved ones. Because there is a cognition of eternity in the emotion Shringara the sisters find peace together, initiating Shanta Rasa, the emotion Peace.
Shanta (Peace)
Shanta is actually not regarded as an emotion in the Natya Shastra. This is because, in it’s purest form, it’s actually a state of complete absence of emotion. It’s therefore called ‘Arasa’ or the opposite of emotion. But, because it appears as being a mood, nowadays Shanta is accepted as the ninth Rasa. In Shanta, the desired emotion in meditation and yoga, everything becomes equal. Complete contentment is experienced. The piece ends in the same way as it begun resembling the end of creation when everything is being reclaimed by it’s origin.
*‘The Yoga of the 9 Emotions’ by Peter Merchand
Recensie
11 jun 2008, 10:02 – J. Verhulst
‘Eerst heerst er nog een broeierige spanning over wat komen gaat, dan daalt een serene rust neer op de aanwezigen. De bewegingen van Vraja Sundari Keilman zorgen voor een meditatief moment, de eerbetuiging aan Krishna, waarin iedereen stilzwijgend wordt opgenomen. Meer en meer weerklinkt de resonante muziek van de sitar. Wat volgt zijn 9 dansen over de emoties, afgewisseld met Bharata Natyam en videokunst.
Het theater Rasa te Utrecht zit goed vol. Vraja Sundari Keilman verheugt zich in een schare trouwe bewonderaars, die stad en land afreizen om haar voorstellingen bij te wonen. Op haar beurt slaagt Vraja er met haar dansgroep Samadhi steeds weer in het publiek onder te dompelen in extase en bewondering. Na Blue Boy en Synergie is Navarasa een stap voorwaarts in de ontwikkeling van de jonge choreografe. Haar grootste kenmerk, de vereniging van oosterse en westerse danstechnieken, heeft een volwasssen status bereikt en doet nergens geforceerd of gekunsteld aan.
Integendeel, op organische wijze weet Vraja deze schier tegengestelde vormen te verenigen in een bewegingstaal, die enerzijds zeer persoonlijk en uniek is, anderzijds juist universeel en abstract. Geïnspireerd door de Yoga en Vedische wijsheid bereikt haar dans somtijds een therepeutisch niveau, waarbij zij schijnbaar moeiteloos weet door te dringen in het geestelijk wezen van de toeschouwer. Dan weer toont zij sterke emoties, woede, verdriet en paniek, lust, liefde of berusting, zonder echter pathetisch en melodramatisch te worden. Zulk een subtiele zeggingskracht is doorgaans voorbehouden aan natuurtalenten, mits zij bereid zijn om hard te trainen om in conditie te blijven. Dat is Vraja ten voeten uit.
Wat opvalt in theater Rasa is dat zij lichamelijk volledig opgewassen is tegen de spirituele en energetische inspanning, die haar dans met zich meebrengt. In Navarasa gaat nergens de handrem erop, ze gaat voluit, met ziel en zaligheid. Dat geldt ook voor haar zus Rasarani, de tweede danseres in het stuk Navarasa Gauri. Met indrukwekkende overgave kwijt de jonge danseres zich van de choreagrafie van haar zuster, waarbij haar frele lijf niet gespaard wordt. Zij moet springen, tollen, vallen, opstaan en weer doorgaan. Zo nu en dan schreeuwt zij het uit, bijvoorbeeld in de dans over de woede, maar nergens verliest zij haar beheersing. Door haar extreme elasticiteit is Rasarani in de wieg gelegd voor acrobatische technieken en evenals haar zus heeft ze een ijzeren conditie en dito controle.
De voorstelling wordt verrijkt met Bharata Natyam intermezzi van danseres Vinita Simonse. De uitwendige schoonheid van deze jonge Indiase is met geen pen te beschrijven, wordt alleen nog overtroffen door haar uitstraling van binnenuit. Het netwerk van verfijnde hand- en hoofdbewegingen is vervuld van liefde voor de schepping en mededogen met de mens, terwijl haar voetenwerk samenvalt met de accenten van de tabla en de nieuwe energieën uit de grond stampt. De intermezzi van Vinita, vanwege de tussenpozen geen geringe opgaven, zijn tegelijkertijd een commentaar op de emotionele dansen van Vraja en Rasarani, als een soort moederlijke vergoeilijking. Het is alsof bij elke korte verschijning van Vinita de mens met zijn emoties, in al zijn ‘lagere’ verschijningsvormen, vanuit de geesteswereld, (van hogeraf of van binnenuit) liefdevol vergeven wordt. Daarmee verheft de dansvoortelling zich boven het theater, tot een synergie van kunst, religie en therapie. Een kijk en luisterspel, dat men ook kan doorleven.
